Organizacje pozarządowe radzą sobie bardzo dobrze w pozyskiwaniu dotacji z unijnego Programu Kultura (2007-2013). Dzięki grantom zrealizowały już kilkadziesiąt projektów, często interdyscyplinarnych, m.in. z zakresu sztuk wizualnych, sztuk performatywnych, architektury, tłumaczeń literackich i multimediów.
Jak podkreśla Anna Hieropolitańska z Punktu Kontaktowego ds. Kultury - Fundacje i stowarzyszenia z całej Polski coraz skuteczniej pozyskują środki z programów europejskich, a w Programie Kultura są najliczniejszą grupą beneficjentów. Świetnym przykładem jest Fundacja Teatrum Gedanense, która dzięki dotacjom zrealizowała „Tydzień Szekspirowski w Gdańsku”, a także „Festiwal Szekspirowski” w roku 1998 i 2003. W 2005 roku Fundacja uzyskała grant na realizację „Szkoły Letniej Teatru i Dramatu”, a następnie na „Dziesięciolecie Europejskiego Festiwalu Szekspira w Polsce” w roku 2006. Ostatnio dofinansowane projekty to „Beyond the Stage - New Trends In EuropeanTheatre” w 2009 roku, „Shake-in the City. The art of inclusion - Szekspir rusza (w) Miasto. Wspólnota sztuki” w 2010 oraz Discovering Theatrelands w 2012.
W obecnej edycji Programu (2007-2013) granty pozyskało kilkanaście fundacji, m.in. Fundacja Ciało/Umysł z Warszawy, Fundacja Edukacji Wizualnej-Łódzki Festiwal Fotografii, Fundacja Jazzarium z Warszawy, Fundacja Korporacja Ha!art z Krakowa, Fundacja Pogranicze z Sejn, Fundacja Sektor z Katowic, Fundacja Sztuk Wizualnych z Krakowa, Fundacja Sztuki Arteria z Warszawy, Fundacja Tone - Muzyka i Nowe Formy Sztuki z Krakowa, Fundacja Tranzyt z Poznania, Fundacja Wspierania Kultury Ruchu - 'Ocelot' ze Złotoryi, Fundacja Wyspa Progress z Gdańska oraz Fundacja WRO Centrum Sztuki Mediów z Wrocławia. Ta ostatnia wraz z dwoma innymi europejskimi centrami sztuki współczesnej i nowych mediów ze Słowenii i Republiki Czeskiej realizuje obecnie projekt „Artist Talk”, którego celem jest zbudowanie platformy edukacyjnej, pozwalającej na wymianę wiedzy z zakresu nowych mediów i sztuk eksperymentalnych oraz dialog na wszelkich polach kreatywności. Projekt skupia się również na digitalizacji archiwów oraz daje możliwość uczestniczenia w warsztatach, okrągłym stole i panelach dyskusyjnych. Fundacja WRO Centrum Sztuki Mediów, jako partner projektu, przygotowuje serię tzw. artist talk’ów, regularnych spotkań otwartych dla publiczności, w których biorą udział lokalni i międzynarodowi goście - artyści, kuratorzy, teoretycy i badacze. Każde takie wydarzenie jest rejestrowane i udostępniane szerszej publiczności na www.artisttalk.eu.
Na mapie najciekawszych polskich wydarzeń kulturalnych zrealizowanych dzięki unijnemu wsparciu na pewno można także umieścić edycję 2011 festiwalu muzyki elektronicznej Unsound w Krakowie, realizowanego przez Fundację Tone - Muzyka i Nowe Formy Sztuki. Cytat ze strony internetowej organizatorów opisuje jedną z najważniejszych zasad pozyskiwania grantów z Programu Kultura: „twórców festiwalu Unsound interesuje idea ponadgranicznej współpracy”. W związku z tym, że kluczowym zadaniem Programu Kultura jest zachęcanie do europejskiej współpracy ponadnarodowej, tworzenie nowych partnerstw oraz rozwijanie już istniejących kontaktów, dofinansowanie mogą otrzymać przedsięwzięcia wspólnie tworzone i realizowane przez partnerów z kilku krajów europejskich.
Projekty powinny także zwiększać ponadnarodową mobilność artystów oraz dawać ich dziełom szansę zaistnienia na skalę europejską. Idealnym przykładem projektu, który realizuje ten cel jest europejska sieć kuratorów „Curators’ Network”, której polskim członkiem-założycielem jest Fundacja Sztuk Wizualnych z Krakowa. Pozostali członkowie to pięć europejskich organizacji kulturalnych. „Curators’ Network” umożliwia profesjonalistom z różnych dziedzin sztuki przekazywanie swojej wiedzy i doświadczenia, a także wspiera międzynarodową współpracę między organizacjami europejskimi i kuratorami oraz promuje debiutujących artystów w kręgach europejskich. Dzięki międzynarodowym spotkaniom organizowanym za każdym razem w innym kraju wybrani artyści mogą zaprezentować swoje portfolio, zaś kuratorzy i organizacje mogą pozyskać współpracowników do nowych projektów.
Wiele ciekawych projektów zrealizowały również stowarzyszenia, m.in. Stowarzyszenie Artystyczne Makata z Warszawy, Stowarzyszenie Działań Artystycznych 'Galeria Off' z Piotrkowa Trybunalskiego, Stowarzyszenie Festiwal Kultury Żydowskiej z Krakowa, Stowarzyszenie Katedra Kultury z Warszawy, Stowarzyszenie Międzynarodowe Triennale Grafiki z Bielska-Białej, Stowarzyszenie Promocji Artystycznej z Białegostoku, Stowarzyszenie Romów w Polsce z Oświęcimia, Stowarzyszenie Rotunda z Krakowa, Stowarzyszenie Teatralne Teatr Biuro Podróży z Poznania.
Zakres tematyczny i struktura przedsięwzięć dofinansowywanych w Programie Kultura są niezwykle różnorodne. Wspólnym mianownikiem wszystkich projektów jest na pewno idea współpracy międzynarodowej i budowania ponadnarodowej przestrzeni działań kulturalnych i artystycznych. Tematyka europejska była mocno zaznaczona w projekcie Stowarzyszenia Artystycznego Teatr Grodzki z Bielska-Białej. Oryginalne widowiska teatralne przygotowane podczas realizacji projektu podejmowały problematykę przekraczania granic i migracji we współczesnej Europie. Dodatkowo odwoływały się do misji społecznej, jaką jest zapewnianie wszystkim szansy rozwoju, zdobywania nowych umiejętności, odkrywania własnego potencjału i aktywnego uczestniczenia w życiu lokalnej wspólnoty. Ważne jest, aby projekty opierały się na innowacyjnym i kreatywnym pomyśle, a ich efekty były trwałe i miały potencjał do długofalowego oddziaływania.
Program Kultura dysponuje budżetem 400 mln euro na lata 2007-2013, jego celem jest rozwijanie współpracy na poziomie europejskim, wspieranie dialogu międzykulturowego, mobilności artystów oraz obiegu dzieł. Działa w 37 krajach w UE i poza nią. Pozwala uzyskać granty na organizację międzynarodowych wydarzeń kulturalnych, tłumaczenia literackie, festiwale, działalność operacyjną oraz badania europejskiej polityki kulturalnej. W Programie składanych jest około 1000 aplikacji rocznie, z czego ponad 30% otrzymuje dotację. Oznacza to, że co roku dzięki unijnemu wsparciu organizacje kulturalne z różnych krajów realizują około 300 projektów w całej Europie i na świecie. Należy pamiętać, że Program nie pokrywa całego budżetu projektu, dofinansowanie może wynieść maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych.
Za wdrożenie Programu na poziomie wspólnotowym odpowiedzialna jest Komisja Europejska oraz działająca pod jej nadzorem Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego. Za promocję Programu na poziomie państw członkowskich odpowiadają Punkty Kontaktowe ds. Kultury. Punkt Kontaktowy w Polsce działa w strukturze Instytutu Adama Mickiewicza. Co roku organizuje konferencje, prowadzi szkolenia, warsztaty i spotkania informacyjne oraz pomaga w znalezieniu partnerów do projektu i przygotowaniu aplikacji.
www.program-kultura.eu
www.facebook.com/CulturalContactPointPoland
